Coronaviruses (CoV) jẹ idile nla ti awọn ọlọjẹ ti o fa aisan ti o wa lati inu otutu ti o wọpọ si awọn aarun ti o nira diẹ sii bii Arun Ila-oorun ti Aarin Ila-oorun (MERS-CoV) ati Arun Atẹgun Arun Alakan (SARS-CoV).

Arun Coronavirus (COVID-19) jẹ igara tuntun ti a ṣe awari ni ọdun 2019 ati pe a ko ti mọ tẹlẹ ninu eniyan. COVID-19 nira lati rii ati iṣakoso bi ọpọlọpọ eniyan ti o gbe arun nigbagbogbo ko ṣe afihan awọn ami aisan.

Awọn onimọ -jinlẹ gbagbọ pe o ṣee ṣe gaan pe ọlọjẹ naa ti ipilẹṣẹ ninu awọn adan o si kọja larin ẹranko ṣaaju ki o to ko eniyan.

COVID-19 ti tan kaakiri si gbogbo orilẹ-ede ni agbaye lati igba akọkọ ti o farahan ni Ilu China ati awọn miliọnu eniyan ni a mọ pe o ti ni ọlọjẹ naa.

Ajo Agbaye ti Ilera (WHO) ṣe apẹrẹ COVID-19 bi orukọ osise fun arun na, ti a mọ tẹlẹ bi ‘coronavirus aramada’. Orukọ COVID-19 wa lati awọn lẹta akọkọ ti awọn ọrọ ‘coronavirus’, ‘ọlọjẹ’ ati ‘arun’.

Awọn eniyan ti o ni COVID -19 nigbagbogbo ṣafihan ọpọlọpọ awọn ami aisan – ti o wa lati awọn aami aiṣan si aisan nla. Awọn aami aiṣan wọnyi le han laarin awọn ọjọ 2 – 14 lẹhin ifihan si ọlọjẹ naa.

Awọn ami ti o wọpọ ti ikolu pẹlu;

• Ikọaláìdúró titun
• Ibà
• Ìtutu
• Irora iṣan
• Ọgbẹ ọfun
• Isonu tuntun ti itọwo tabi olfato
• Kuru mimi tabi iṣoro mimi

Awọn ami aisan miiran ti ko wọpọ pẹlu jijẹ, eebi tabi gbuuru. Ni awọn ọran ti o nira, ọlọjẹ naa le fa pneumonia, aarun atẹgun nla ti o lagbara, ikuna kidinrin ati iku ti o ṣeeṣe.

Ti o ba ni awọn ami eyikeyi tabi awọn ami aisan ti COVID-19 kan si olupese ilera ti agbegbe rẹ ati sọtọ funrararẹ fun awọn ọjọ 14.

A ro pe ọlọjẹ naa tan kaakiri lati eniyan-si-eniyan nipasẹ awọn isunmi atẹgun ti a ṣelọpọ nigbati eniyan ti o ni ako iwúkọẹjẹ, sinmi tabi sọrọ. Kokoro naa tun le tan nipa fifọwọkan ohun ti a ti doti tabi dada, ati lẹhinna fọwọkan ẹnu, imu tabi oju ṣugbọn o tan kaakiri nipasẹ awọn isunmi atẹgun ti awọn eniyan ti o sunmọ.Ni afikun, awọn igara tuntun ti COVID-19 le tan kaakiri afẹfẹ ni diẹ ninu awọn eto, ni pataki ni afẹfẹ ti ko dara ati/tabi awọn aaye inu ile ti o kunju.

Ti o ba jẹ aṣikiri tabi eniyan ti n wa ibi aabo lakoko ibesile ọlọjẹ, o yẹ ki o ṣe awọn iṣọra lati yago fun mimu ati itankale COVID-19. Awọn imọran wọnyi le ṣe iranlọwọ lati da ọlọjẹ duro lati tan kaakiri siwaju:

• Ifọṣọ loorekoore
  • Fọ ọwọ rẹ nigbagbogbo pẹlu ọṣẹ ati omi fun o kere ju awọn aaya 20 ni pataki lẹhin ti o ti wa ni aaye gbangba, tabi lẹhin isunmi tabi iwúkọẹjẹ.
  • Ti ọṣẹ ati omi ko ba wa ni imurasilẹ, lo afọmọ ọwọ ti o ni o kere ju 60% oti. Bo gbogbo awọn oju ti ọwọ rẹ ki o fọ wọn papọ titi ti wọn yoo fi gbẹ.
• Yẹra fún ìfarakanra tímọ́tímọ́ pẹ̀lú àwọn ẹlòmíràn
  • Ajo Agbaye ti Ilera gba imọran pe o yẹ ki o ṣetọju ijinna ailewu ti o kere ju mita 1 (ẹsẹ 3) laarin iwọ ati awọn miiran. Eyi ṣe pataki ni pataki fun awọn eniyan ti o wa ninu eewu ti o ga julọ ti aisan pupọ bii arugbo ati awọn ti o ni awọn ọran atẹgun.
• Bo ikọ ati ikọ
  • Fi ẹnu bo ẹnu ati imu rẹ nigbati o ba ikọ tabi sinmi tabi lo inu igbonwo rẹ, ki o ju awọn awọ ti a lo sinu ibi idọti ki o wẹ ọwọ rẹ lẹsẹkẹsẹ.
• Bo ẹnu ati imu rẹ
  • Bo ẹnu ati imu rẹ pẹlu iboju iparada asọ ti o ba wa ni aaye gbangba. Awọn wọnyi ko yẹ ki o gbe sori awọn ọmọde labẹ ọdun 2.
  • Rii daju pe o ṣetọju ijinna ailewu (1m) laarin iwọ ati awọn miiran paapaa lakoko ti o wọ iboju.
  • Awọn aṣọ ideri oju jẹ apẹrẹ lati daabobo awọn eniyan miiran ni ọran ti o ba ni akoran.

Ni bayi ọpọlọpọ awọn ajesara ti o wa ni lilo eyiti o daabobo lodi si COVID-19 nipa iranlọwọ ara rẹ lati ṣe agbekalẹ ajesara si ọlọjẹ naa. Nini ajesara le ṣe iranlọwọ fun ara rẹ lati dojuko ọlọjẹ ti o ba farahan, ati pe o le ṣe iranlọwọ lati daabobo ọ lodi si awọn abajade to ṣe pataki julọ. Gbigba ajesara jẹ pataki ni pataki lati daabobo awọn eniyan ni eewu ti o pọ si fun aisan ti o lagbara lati COVID-19, gẹgẹbi awọn olupese ilera, agbalagba tabi agbalagba agbalagba, ati awọn eniyan ti o ni awọn ipo iṣoogun miiran. Ajesara ṣe aabo fun ọ lati ṣaisan aisan ati iku lati COVID-19, ṣugbọn ko ṣe iṣeduro pe iwọ kii yoo ni akoran.

Lakoko ti ajesara le ṣe iranlọwọ lati daabobo iwọ ati awọn ti o wa nitosi rẹ lati aisan to ṣe pataki, awọn oniwadi ati awọn ajọ bii WHO tun n kọ ẹkọ nipa bii ajesara yoo ṣiṣẹ ni igba pipẹ, ni pataki ni akiyesi awọn iyatọ tuntun ti COVID. Lati ṣe iranlọwọ lati tọju iwọ ati awọn miiran lailewu, tẹsiwaju lati ṣe adaṣe adaṣe deede bii fifọ ọwọ rẹ, iwúkọẹjẹ tabi sinmi sinu igbonwo rẹ, wọ iboju -boju, ati jijinna jijin si awọn miiran. Nigbagbogbo tẹle itọsọna lati ọdọ awọn alaṣẹ agbegbe rẹ.

Iyatọ Delta jẹ iyatọ ti COVID-19 eyiti o jẹ nipa awọn oniwadi ati awọn alaṣẹ ilera kariaye nitori bii o ṣe le gbe ni rọọrun. Ni ibẹrẹ Oṣu Keje ọdun 2021, iyatọ Delta ti ni ijabọ ni awọn orilẹ -ede 96 ati pe a nireti pe iyatọ Delta yoo tẹsiwaju lati tan kaakiri. Gẹgẹ bi Ajọ WHO naa,agbaye ṣi wa ni ifaragba si ikolu, pẹlu iyatọ Delta.

Jọwọ tẹ ibi fun alaye diẹ sii lori awọn aroso ati awọn agbasọ ti o jọmọ COVID-19