ሱዳን፥ ካብ ነጋዶ ደቅ-ሰብ ነጻ ዝወጽኡ ቆልዑ ናብ ስድራቤቶም ይጽንበሩ

ሱዳናውዊ ሃገራዊ ኮሚቴ ንቓልሲ ኣንጻር ዘይሕጋዊ ምስግጋር ደቅ–ሰብ ካብ መጭወይቲ ነጋዶ ደቅ–ሰብ ነጻ ዝወጽኡ 80 ቆልዑ ነናብ ስድራኦም ከምዘረከበ ብ 27 ሓምለ ኣብ ዘውጽኦ ወግዓዊ መግለጺ ሓቢሩ። ብመሰረት መግለጺ ምኽትል ኣቦ–ወንበር እቲ ኮሚቴ ኣቶ እስማዒል ጢራብ፡ እቶም ግዳያት ንግዲ ደቅ–ሰብ ኮይኖም ዝጸንሑ ቆልዑ ናብቶም ኣብ መዓስከራት ስደተኛታትን ካልኦት ከባቢታትን ሱዳን ዝነብሩ ስድራቤቶም ክጽንበሩ ከምዝተገብረ ክፍለጥ ተኻኢሉ ኣሎ።

ነቶም ቆልዑ ሒዞምዎም ዝጸንሑ ገበነኛታት ናብ ሕጊ ቀሪቦም ምህላዎም ዝጠቐሰ ኣቶ ጢራብ፡ ኮሚቴኡ ምስ ሃገራዊ ባይቶ ንድሕነት ህጻናት ሱዳን ብምትሕብባር ንዝተረፉ ስድራቤቶም ዛጊት ዘይተረኽቡ ግዳያት ናብ ወገናቶም ንምጽንባር ስራሓት ይካየድ ከምዘሎ ኣረዲኡ።

እቶም ካብ 13 ክሳዕ 17 ዓመት ዝዕድሚኦም ግዳያት፡ ብኣሰጋገርቲ ናብ ኻልእ ቦታ ክግዕዙ፡ ብ ሻርጀል ኒል ኣብ ዝፍለጥ ከባቢ ከተማ ኻርቱም ኣብ ናይ ሓጺን ኮንተይነራት ተቖሊፎም ድሕሪ ምጽናሕ፡ ብ 24 ሓምለ ብኣባላት ፖሊስ እቲ ከባቢ ድሕሪ ዝተኻየደ ስርሒት እዮም ድሒኖም።

ምኽትል ጸሓፊ ላዕለዋይ ኣኽባር ሕጊ ዞባ ኻርቱም ኣቶ ሙጣሲም ዓብደል ን ‘ሬድዮ ዳባንጋ’ ኣብ ዝሃቦ ሓበሬታ፡ እቶም ግዳያት ኣብቲ ተጸፍጺፎምሉ ዝጸንሑ ኮንተይነራት ብኣሰጋገርቲ ከምዝተገርፉ፥ ብሰንኩ ድማ ኣብ ከቢድ ኣካላውን ስነኣምሮኣውን ነውጺ ወዲቖም ከምዝተረኽቡን ኣብሪሁ።

ሓይልታት ጸጥታ ሱዳን፡ ካብ ወርሒ ታሕሳስ 2017 ክሳዕ ፈለምቲ መዓልታት ወርሒ ሓምለ ናይ 2018 ኣብ ዘሎ ግዜያት ብጠቕላላ 642 ግዳያት ንግዲ ደቅ–ሰብ ነጻ ከምዘውጽኡ’ዩ መንግስታዊ ሰነዳት እታ ሃገር ዘረድእ።

ከም ምንጭን መተሓላለፊትን ዘይሕጋዊ ዋሕዚ ስደት፡ ከምኡ’ውን ንግዲ ደቅ–ሰብ  እትጥቀስ ሱዳን፡ ካብ ዝሓለፉ ቀረባ ዓመታት ጀሚራ ነቲ ተርእዮ ንምግታእ ተረርቲ ስጒምትታት ኣብ ምምሕዳር ከምዘላ እዩ ዝንገር። ኣብ ዘይሕጋዊ ንግዲ ደቅ–ሰብ ኣብ ልዕሊ ዝነጥፉ ገበኛታት ካብ 20 ዓመታት ጽኑዕ ማእሰርቲ ክሳዕ ሞት ዝቐጽዕ ሕጊ፡ ገለ ካብቶም ስጒምትታት እዩ።

ብዘይካ’ዚ፡ እታ ሃገር ኣብ ምቅላስ ዘይሕጋዊ ዋሕዚ ስደትን ምስኡ ዝተኣሳሰሩ ገበናትን ምስ ሃገራት ኤውሮጳን  ሕብረት ኤውሮጳን ስትራተጂካውያን ዝምድናታት ኣብ ምትርናዕ ብቐጻሊ ትሰርሕ ምህላዋ ይሕበር። ብተወሳኺ፡ መንግስቲ ሱዳን ኣብ’ቶም ነጋዶ ደቅ–ሰብ ከም መናሃርያ ዝጥቀምሎም ከባቢታት ሃገሩ ዘሎ ጸጥታዊ ሓለዋ ኣብ ምብራኽ ይርከብ። እታ ሃገር ምስ ኤርትራ ዘዳውብ ምብራቓዊ ከባቢታት፡ ከምኡ’ውን ዶባት ኢትዮጵያን ሊብያን ካብቶም ነጋዶ ደቅ–ሰብ ብብዝሒ ዝጥቀምሉ መስመራት ከምዝኾነ ይፍለጥ።

ምስ ኣህጉራዊ ውድብ ስደተኛታት ማለት IOM ብምትሕብባር’ውን እታ ሃገር ካብ 2018 ክሳዕ 2019 ዝኸይድ ንጥፈታት ዘይሕጋዊ ንግዲ ደቅ–ሰብ ንምድቓቕ ዝዓለመ ሃገራዊ መርሓ ኣውፊራ ኣላ።

ብመሰረት እዋናዊ ጸብጻብ ላዕለዋይ ወኪል ጉዳይ ስደተኛታት ውድብ ሕቡራት ሃገራት፡ ሱዳን ሒዛቶ ዘላ ብዝሒ ስደተኛታት ኣብ ዓለም 8ይ ተርታ ሒዛ ምህላዋ እዮ። ኣብ’ዚ ግዜ’ዚ፡ ኣብ’ታ ሃገር 906,000 ስደተኛታት ከምዝርከቡ እዩ እቲ ጸብጻብ ዘረድእ።

TMP – 13/08/2018

መዓስከር ሸገራብ ዝርከቡ ቆልዑ ስደተኛታት ናብ ቤት–ትምህርቲ እንዳምርሑ። ስእሊ፥ሳሊ ሃይደን/ዘ ኣይሪሽ ታይምስ