ሓይሊ ባሕሪ ሊብያ ኣብ 2018 ዝዓገቶም ስደተኛታት 15,000 ከምዝበጽሑ ኣፍሊጡ

ሓይሊ ባሕሪ ሊብያ ኣብ 2018 ልዕሊ 15,000 ስደተኛታት ከምዘድሓነን ናብ ሊብያ ኸምዝመለሶምን ብ20 ታሕሳስ ብመገዲ ኣፈኛኡ ኣፍሊጡ። እቶም ዝበዝሑ ሓይሊ ባሕሪ ሊብያ ኣብ 2018 ዘድሓኖም ዜጋታት ሱዳን፡ ናይጄርያን ኤርትራን ከምዝነበሩ ላዕለዋይ ኮሚሽነር ስደተኛታት ውድብ ሕቡራት ሃገራት ኣፍሊጡ። ሾብዓተ ኻብ ዓሰርተ ኻብዚኣቶም ሰብኡት ክዀኑ ኸለዉ፡ ሓደ ኻብ ዓሰርተ ድማ ህጻናት እዮም።

ካብቲ ኣብ መንጎ ኢጣልያን ሊብያን ኣብ 2017 ዝተበጽሐ ስምምዕ፡ ናይ ሓይሊ ባሕሪ ሊብያ ዓቕሚ ምዕጋት ስደተኛታት ወሲኹ፡ ጸኒሑ ድማ ምምላስ ስደተኛታት ዘጠቓልል ኰይኑ። ሓይሊ ባሕሪ ሊብያ ነቲ ናይ ምድላይን ምድሓንን ዞባኡ ናብ 94 ማይላት ባሕሪ ኣስፊሑ ኣህጉራዊ ማያት ክበጽሕ ከሎ፡ ንደጋፊ ልኡኽ ውድብ ሕቡራት ሃገራት ኣብ ሊብያ ድማ ዝበዝሐ ኻብቲ ናይ ሓደጋ ጻውዒታት ብኢጣልያ ኸምዝመጽእ ሓቢርዎ።

ብመሰረት ሓይሊ ባሕሪ ሊብያ፡ ኣብ መንጎ ጥሪ 2017ን መስከረም 2018ን ኣብቲ ኣብ ቀረባ እዋን ደገፋዊ ልኡኽ ውድብ ሕቡራት ሃገራት ኣብ ሊብያ ብ18 ታሕሳስ ኣብ ዘውጽኦ ጸብጻብ ገሊጹ።

እቲ ጸብጻብ ስደተኛታት ናብ ሊብያ ንምብጻሕን ናብ ማእከላይ ባሕሪ ክቕጽሉን ዝሓልፍዎ ጉዕዞ ዝዝርዝር እዩ። “ካብታ መሬት ሊብያ ዝረግጹላ ንዘይሕጋዊ ቕትለት፡ ስቓይን ካልእ ሕማቕ ኣተሓሕዛን፡ ዘይሕጋዊ ማእሰርትን ምምንጣል ሓርነትን፡ ጾታዊ ዓመጽን ካልእ ኣብ ጾታ ዝምርኰስ ጐነጽ፡ ባርነትን ግዱድ ስራሕን፡ ገንዘባዊ ዓመጽን ምዝመዛን ብመግስታውን ዘይመንግስታውን ኣካላት፡” ከምዘጋጥም የነጽር። ገለ ሓተትቲ ዑቕባ ኣብተን ብመንግስቲን ካልኦት ድማ ብዕጡቓት ጉጅለታት ዝውነና ኣብታ ሃገር ዝርከባ መዳጐኒ ማእከላት እዮም ዝእሰሩ።

ደጋፊ ልኡኽ ውድብ ሕቡራት ሃገራት ክሳብ መስከረም 2018 ኣብ ምዕራባዊ ሊብያ 6,800 ዝበጽሑ ስደተኛታት ተዳጒኖም ከምዝነበሩ ይሕብር። ኣማኢት ካልኦት ስደተኛታት ድማ ንስደት ብዘይምልከት ከም ስርቂ፡ ኣወላፊ ኣፋውስ፡ ጾታዊ ስራሕ፡ ምጥቃም ኣልኮል፡ ግብረሽበራን ዝኣመሰለ ጉዳያት ዝበዝሕ ግዜ ብዘይክስን ፍርድን ንንውሕ ዝበለ እዋን ዝተኣስሩ ይርከብዎም።

ኣብ መዳጐኒ ማእከላት ዘሎ ኹነታት ኣዝዩ ኽፉእ እዩ፡ “ብሓፈሽኡ ዘይሰብኣዊ፡ ካብ ኣህጉራዊ መዐቀኒታት ኣዝዩ ዝትሕት፡ ኣብ ገለ እዋናት ድማ ምስ ውጹእ ግፍዒ ዝምደብ እዩ፡” ይብል እቲ ጸብጻብ። እቲ ልኡኽ፡ “ብዝርቱዕ ምጭቕጫቕ፡ ዋሕዲ ኣየርን ብርሃንን፡ ስእነት መሕጸብ ናይ ንጽህናን መሳለጥያታት፡ ቀጻሊ ምዕጻው፡ ምስ ደገ ርክብ ካብ ምግባር ምኽልካል፡ ከምኡ ድማ ዓጸቦ፡” ከምዝተዓዘበ ይገልጽ። ብጥቅምቲ 2018፡ እቲ ኹነታት ንሓደ ኣብ ናይ ትሪፖሊ መዳጐኒ ማእከል ዝነበረ ወዲ 28 ዓመት ሶማላዊ ነብሱ ኸቃጽል ደፊእዎ እዩ።

ብተወሳኺ፡ እቲ ጸብጻብ “ደቀንስትዮ እሱራት ኣብ ቅድሚ ክፉት ጠመተ ደቂተባዕትዮ ዘብዐኛታት ዕርቃነን ወጺአን ይፍተሻ፡” ክብል ይሕብር። ሓንቲ ኻብቶም እሱራት ምሸታዊ ሸሽዱሽተ ግዜ ዝኸውን ትዕምጽ ከምዝነበረት ትገልጽ።

“እዚኹሉ ልዕሊ መጠን መረጋገጺ ግህሰት ሰብኣዊ መሰላትን ዓመጻት፡ ሰብመዚ ሊብያ ክሳብ ሕጂ ነቲ ኣብ ልዕሊ ስደተኛታት ዝፈጸም ግህሰትን በደልን ክኣልዩ ዘይክእሉ ወይ ዘይደልዩ እዮም ዝመስሉ፡” ይብል እቲ ጸብጻብ።

ኣብ ልዕሊ ስደተኛታት ዝፈጸም ግፍዕታት ኣብ መላእ ዓለም ተሰሚዑ ዝተፈፈላለያ ጉጅለታት ኣብ ሊብያ መሕለፊ ዝሰኣኑ ዘይሕጋውያን ስደተኛታት ክድሕኑን ክፍነዉን ይጽውዓ ኣለዋ። ብመሰረት ጸብጻብ ኣገልግሎት ዜና ሺንህዋ፣ ኣብ 2018 ወኪል ስደተኛታት ውድብ ሕቡራት ሃገራት 16,000 ስደተኛታት ናብ ሃገራቶም ክምለሱ ተሓባቢሩ። እቲ ወኪል ስደተኛታት፡ ካብ ሊብያ ዝተመለሱ ዝበዝሑ ዜጋታት ናይጄርያ፡ ንዓታቶም ስዒቦም ድማ ዜጋታት ማሊን ኒዤርን ከምዝነበሩ ይገልጽ።

TMP – 14/01/2019

ስእሊ፦ ስደተኛታት ኣብ ሓደ ኣብ ጥቓ ትሪፖሊ ዝርከብ መዳጐኒ ማእከል። (ማዕከን ህጻናት ውድብ ሕቡራት ሃገራት/ ኣሌስዮ ሮሜንዚ)