Gẹgẹbi ajo International Organisation for Migration (IOM), arinrinajo jẹ “eyikeyi eniyan ti o nlọ tabi ti o ti rekoja aala ilu okeere tabi laarin ipinle kan kuro ni ibugbe rẹ.” Ẹniti o ba ba apejuwe yii mu ni a n pe ni arinrinajo, ipo ofin wọn ko ni sise ninu eyi ati boya wọn ti yan lati rinrinajo na tabi beeko. Eredi irinajo won na ko ṣe pataki.

Arinrinajo alaibamu jẹ eni ti o ti tẹ orilẹ-ede kan laisi awọn iwe aṣẹ irin ajo ti o pe tabi iwe iwọlu tabi fisa. Lati yago fun mimu ati ida pada si orilẹ-ede abinibi rẹ, arinrinajo alaibamu nigbagbogbo ma n wọ inu onilu lai lo gbogbo awọn ona iwole ti ofin ati ijọba.
Ni apa keji, arinrinajo ti o ba ofin mu jẹ ẹni ti o ti tẹ orilẹ-ede pẹlu gbogbo awọn iwe aṣẹ irin ajo ti o wulo, pẹlu iwe aṣẹ fisa ati awọn iyọọda miiran ti o yẹ (fun iṣẹ, ibugbe, awọn ijinlẹ, ati bẹbẹ lọ). Nigbati arinrinajo ba ṣafihan awọn iwe aṣẹ wọnyi ni aala ati pe a gba ọ laaye lati tẹ nipasẹ awọn alaṣẹ iṣakoso aala wọn jẹ aṣrinrinajo ti ofin.

Oluwadi ibi aabo jẹ eni ti o salọ kuro ni orilẹ-ede re nitori inunibini tabi ipalara nla ti o si se ibere fun aabo ilu okeere ati ipo asasala ni orilẹ-ede miiran.
Awọn oluwadi ibi aabo ni ipamo labe 1951 UN Refugee Convention. Apejọ naa sọ pe paapaa ti wọn ba de orilẹ-ede kan lọna aiṣedeede, oluwadi ibi aabo gbọdọ ni lati ni iraye si awọn ilana ati aabo awọn ọna aabo daradara ati awọn igbese ki wọn ba le gbe lailewu lakoko ti wọn ti n gbero awọn ibeere wọn.
Ti o ba kọ ohun elo oluwadii kan, wọn yoo ni lati lọ kuro ni orilẹ-ede naa, gẹgẹ bi eyikeyi arinrinajo ti ko ṣe deede ti ko fun ni aṣẹ lati duro si awọn aaye miiran.

Asasala jẹ eni ti o sa fun awọn ija tabi inunibini. Oluwadi ibi aabo ma n je asasala lehin ti won ba ti gba ibere re lati ni ipamo ni ilu na. Lati gba enikeni gegebi asasala, wọn ni lati fihan pe wọn yoo wa labẹ irokeke inunibini tabi ipalara nla ni orilẹ-ede tirẹ nitori idile wọn, ẹsin wọn, orilẹ-ede wọn tabi awọn ẹgbẹ rẹ. O Asasala ma n duro fun awon igba kan ni orilẹ-ede ti o fun wọn ni ibi aabo. Awọn asasala ni ẹtọ si aabo ilu okeere.

Lakoko ti awọn olubo ibi aabo ati awọn asasala ti salọ kuro ni orilẹ-ede wọn lati sa fun inunibini, awọn arinrinajo aje ti lọ kuro lati le mu awọn ireti eto-aje wọn dara. Awọn arinrinajo ti ọrọ-aje n ṣe atinuwa irin-ajo si orilẹ-ede miiran lati mu didara igbesi aye wọn dara. Ti wọn ba rin irin-ajo lọ si orilẹ-ede miiran ni aiṣedeede, a le mu awọn arinrinajo jade ti ọrọ-aje wọn si firanṣẹ si ile. Awọn arinrinajo ti o jẹ ti ọrọ-aje ko ni ẹtọ fun ibi aabo labẹ 1951 UN Refugee Convention.

Eni ti a fipa si nipo kuro (IDP) jẹ ẹni kọọkan ti o fi agbara mu lati salọ agbegbe ile wọn si agbegbe miiran laarin awọn aala ti kariaye ti ilu wọn. Nigbagbogbo, iṣipopada inu jẹ nitori rogbodiyan ti ihamọra, awọn ẹtọ ẹtọ eniyan tabi ajalu kan (ti ara tabi ti eniyan ṣe).

Awọn oro bi ọmọde ti n da rinrinajo, omode arinrinajo, awọn arinrinajo ọmọde, ti ko ba wa nipo ati awọn arinrinajo ọdọ ni a lo nigbagbogbo ni paṣipaarọ ati gbogbo tọka si awọn arinrinajo ti o wa labẹ ọjọ-ori mejidinlogun (18) ati pe ko si labẹ abojuto ti obi tabi alagbatọ ofin. Ajo UN ti awọn ẹtọ omọ ṣe tumọ ọmọde bi “eni ti o wa labẹ ọdun mejidinlogun (18)”.

Isakoso aala ntokasi si gbogbo awọn eto imulo, awọn ofin ati awọn igbese gbogbogbo miiran ti o jẹ irọrun tabi diwọn aṣilọ ilu ti a fun ni aṣẹ (iṣowo, iṣẹ, awọn ijinlẹ, isọdọkan ẹbi, ibi aabo, bbl) ati awọn agbeka miiran ti eniyan (irin-ajo, awọn ibẹwo ẹbi, iṣẹ igba diẹ ati awọn ọdọọdun iṣowo , ati bẹbẹ lọ) si orilẹ-ede kan. Awọn oṣiṣẹ iṣakoso aala n ṣe idanimọ ati ṣe idiwọ awọn titẹ sii alaibamu si orilẹ-ede naa.

Ifipa gbe ni rinrinajo ma n sele ni gba ti won ba gbe eniyan rinrinajo ni ona ti ko ba o fin mu laarin orilẹ-ede kan tabi rekọja awọn aala fun awọn idi ilokulo. A le pe eyan ni eni ti a fipa gbe rinrinajo nigba ti won ba ti ni iriri halẹ, ifipa ba ni soro, ijinigbe, ole, etan, ilokulo ati ibajẹ tabi ileri owo ati awọn anfani lowo a gbe ni rinrinajo wọn.

Gbigbe ni rinrinajo je sise iranlọwọ lati mu eniyan lo si ilu miran ni ona ti o ba ofin mu, eyi ko kin ni iriri ipa tabi ilokulo. Awọn A gbe ni rinrinajo, awọn eni ti iṣowo wọn jẹ lati se iranlowo lati rinrinajo alaibamu, jẹ ọdaràn.

Orilẹ-ede abinibi ẹniyan je ibi ti eni na maa n gbe nigbagbogbo, boya wọn jẹ orilẹ-ede kan tabi olugbe olugbe ti orilẹ-ede naa.

Awọn orilẹ-ede irekọja si ni awọn ti awọn arinrinajo kọja nipasẹ lakoko irin ajo wọn si orilẹ-ede ti wọn nlọ. Wọn le duro ni orilẹ-ede irekọja si fun awọn ọjọ, awọn oṣu tabi awọn ọdun, nigbamiran rara de opin irin ajo wọn ti a reti.

Orilẹ-ede ti o nlo de ibi ti awọn arinrinajo gbero lati pari irin-ajo wọn ati pari. Ọpọlọpọ awọn arinrinajo ko de orilẹ-ede ti wọn nlọ, wọn gbe ilu orilẹ-ede gbigbe tabi pada si orilẹ-ede abinibi wọn dipo.

Nitorinaa ti ẹnikan ba fi ile wọn silẹ ni orilẹ-ede Naijiria ti o ba ajo irin-ajo kọja lati gbiyanju lati yanju ni Ilu Italia, wọn le ni lati kọja nipasẹ Niger ati Libya ṣaaju ki o to kọja okun Mẹditarenia si Italia. Ni apẹẹrẹ yẹn orilẹ-ede arinrinajo ti abinibi jẹ Nigeria, orilẹ-ede ti opin irin-ajo wọn ni Ilu Italia, ati Niger ati Libya jẹ awọn orilẹ-ede irekọja.

Olupadapo jẹ ẹni ti o ti pada si orilẹ-ede abinibi wọn lẹyin ti iwọ ṣe iṣilọ. Ipadabọ le jẹ atinuwa tabi fi agbara mu.

Ipadabọ atinuwa ni ipadabọ si orilẹ-ede abinibi wọn tabi orilẹ-ede miiran ti o da lori ominira ofe pada. Ipadabọ atinuwa le ṣe iranlọwọ tabi ominira. Atilẹyin atinuwa ti iranlọwọ ṣe pẹlu Isakoso, ohunelo, owo ati atilẹyin isọdọtun fun awọn arinrinajo ti o yọọda lati pada si ile.

Ipadabọ fi ipa mu ni jẹ ọkan pada si eniyan ti orilẹ-ede rẹ tabi ti orilẹ-ede kẹta. Idawọle ti a fi agbara mu jẹ awọn abajade ti iṣe Isakoso tabi iṣe idajọ. Ifiweranṣẹ ati yiyọ kuro jẹ awọn ọna ti ipadabọ.

Ifijiṣẹ-pada jẹ ẹtọ ara ẹni ti asasala, ẹlẹwọn ti ogun tabi ara ilu tubu lati pada si orilẹ-ede wọn ti orilẹ-ede labẹ awọn ipo kan. O tun ni wiwa ipadabọ awọn arinrinajo ati awọn oṣiṣẹ ijọba kariaye ni awọn akoko idaamu agbaye. Fun arinrinajo ti orilẹ-ede Naijiria ni Ilu Yuroopu, igbapada yoo tumọ si pada si ile si Nigeria.

Irọda tunmọ tumọ sipopo ati isomọpo ti arinrinajo si agbegbe miiran, nigbagbogbo ni orilẹ-ede kẹta, lati le daabo bo wọn kuro lọwọ awọn irokeke ati inunibini taara. Orilẹ-ede ti wọn gbe ibugbe nigbagbogbo fun wọn ni ẹtọ awọn olugbe olugbe igba pipẹ.