አካላዊ ስጋት
ስደተኞች ከኢትዮጵያ ወደ አውሮፓ ለመድረስ አደገኛ በሆኑ ብዙ መንገዲች ይሞክራሉ ።
ይህም በከባድ መኪናዎችና ጀልባዎች በመሸሸግ ሲሆን ይህም ለአካላዊ ስጋት እንዲጋለጡ ያደርጋቸዋል። በደላሎችና ህገወጥ አዘዋዋሪዎች ለስደተኞች ወደ አውሮፓ የሚደረገው ጉዞ ቀላልና ደህንነቱ የተጠበቀ እንዲሆን ይናገራቸዋል። ነገር ግን በደላሎች የሚደረገው ጉዞ ስደተኞቹን ለከፍተኛ አደጋ ፣ ስጋትና ብዝበዛ ያገልጣቸዋል።
ከአፍሪቃ ቀንድ አከባቢ ወደ አውሮፓ ለመድረስ በህገወጥ ስደተኞች ተመራጭ የሆነው የጉዞ መስመር በሊቢያ በረሃዎች በኩል ነው፡፡ ከሊብያ በሜዲተራንያን ባህርን በማቋረጥ ወደ ጣልያን ያመራሉ። በየብስ የሚደረጉት ጉዞ አብዛኛዎቹ በመታፈን ወይም በጭስ ታፍነው ወይም በተበላሹ መኪኖች ጉዞው ከመጨረሻቸው በፊት ይጠላሉ።
አብዛኞዎቹ ስደተኞችበሱዳን በተከሰተው የፀፀጥታ ቀውስ በአገሪቱ ሊታገቱ ይታያሉ፡፡በአገሪቱ ዋና ከተማ በሚኖሩ ኤርትራውያን ስደተኞች ጥቃት እየተካሄደባቸው መሆኑን መረጃዎች ፓስፖርት ኤርትራውያን ስከ ግንቦት 2019 ድረስ አሁን የመኖርያ ፍቃድ ተከልክለዋል፡፡በመላ አገሪቱ የውሃ፣ የምግብና ህክምና እጥረት አጋጠሞ እንዳለ ይነገራል፡፡
ኢትዮጵያና ሱዳን በ2018 እ.ኤ.አ የጋራ ወታደራዊ ሃይል በድንበር አከባቢ እንዲያሰማሩ ተስማሙተዋል፡፡ ይህ የጋራ ሃይል በሰው ልጆች ዝውውርና ግብረ ሸበራን ለመታል የተሰማራ ነው፡፡በተመሳሳይ የሱዳን ፀጥታ አስተዳደር ጎረቤቶቹ ከሆኑት ልብያ፣ ቻድና ኒጀርን ድንበር ላይ ተመሳሳይ እርምጃ እየወሰዱ ነው፡፡ይህ ማለት በሱዳን በኩል ለመድርስ ውደ አውሮጳ የሚደረገው የስደት ጉዞ በጣም አሰቸጋሪ ነው የሚሆነው፡፡
በሱዳን በኩል የሚሻገሩ ስደተኞች በአገሪቱ የማያቃርጥ ግፍና ብዝበዛን ይደርስባቸዋል፡፡ስደተኞች ሱዳን በሚገኙ አሸጋጋሪዎች የማያቃርጥ ግፍ የደርስባቸዋል፡ከአጋጋሪዎች የጥቅም ትስስር ባላባቸው ፖሊሶች የፆታ ጥቃት እየደረሳቸው መሆኑን የሚያሰረዱ ምሳሌዎች አሉ፡፡
ሊቢያ ያልተረጋጋችና ብዙ ተጠቂ ቡዱኖች ስደተኞችን በማፈን መያዠያ የሚያደርጉበት አገር ነች። እነዚህ ታጣቂ ቡዱኖች ስደተኞችን በማሰርና በማሰቃየት የማስለቀቅያ ገንዘብ ለስደተኞች ቤተሰቦች ከመጡበት አገር እንዲላክላቸው ይጠይቃሉ።
አብዛኛዎቹ ስደተኞች ሊቢያ ውስጥ የሚያጋጥሙ ችግሮችን አሳንሰው ይመለከቱዋቸ። በሃላ ግን ከጉዘኣቸው የከፋና የባሰ መሆኑን ይመሰክራሉ፡፡ Seefar የምዕራብ አፍሪቃ ስደተኞችን ተሞክሮ በማየት እንዳጠናውና ጥናቱ እንዳመለከተው ከግማሽ በላይ የሚሆኑት ስደተኞች አካላዊ ጉዳት እንደሚደርስባቸው ያስረዳል ። ከኦክስፎም (Oxfam) የተገኘው ሪፖርትም ሶስት አራተኛ የሚሆኑት ስደተኞችን ቃለ መጠየቅ በማድረግ በሊቢያ ያላቸውን ተሞክሮ ሲገልፁ ሰዎች ሲሰቃዩ ወይም ሲገረፉ እንዳዩ ገልፀዋል።
በ2018 ዓ/ም እ.ኤ.አ ከ 600 መቶ ሺ/ከስድስት መቶ ሺህ/ በላይ ስደተኞች ሊቢያ ውስጥ እንደነበሩና ከ 9 ሺ በላይ በመንግስት እስር ቤቶች (ማእከላት) ተይዘው እንደነበርና በሺዎች የሚቆጠሩ ሌሎች ደግሞ በታጣቂ ቡዱኖች በድብቅ ቦታ ተግተው እንደነበሩ የአለም አቀፍ የሰደተኞች ድርጅት ያስረዳል።
በአሁኑ ግዝ ብዙ ኢትዮጵያውያንና ኤርትራውያን ስደተኞች ለረጂም ግዜ በልብያ እስር ቤት ይገኛሉ፡፡ በእስር ቤት ደግሞ ከጥበቃ አባሎች የማእከሉ ሃላፊዎች፣ ከአሸጋገሪዎችና ልብያውያን ግለ ሰዎች የተለያየ ግፎች ይደርስባቸዋል፡፡
የሰሃራ በርሀ በጣም ሰፊና መንግስት አልባ አከባቢ ሆኖ ወንጀለኞችና ወረበሎች ስደተኞች ላይ ጥቃት የማድረስና የማፈን ስራዎች ያለ ምንም ችግር የሚካሄድባት ቦታ ነው።
የበረሃው ጉዞ ሳምንታትን ሊወስድ ይችላል። የመልክኣ ምድራዊ አቀማመጡም አስቸጋሪና የሙቀት መጠኑም በቀን ከፍተኛ ስለሆነ መኪኖች በየግዜው ነው የሚበላሹት ፤ መኪኖች ሲበላሹ ወይም ሹፌር አቅጣጫ ጠፍተውበት ሲሰወር ስደተኞች በረሃብና በውሃ ጥም ወይም በልብ ድካም ይሞታሉ። ትርፋቸውን ለማጋበስ ደላሎች ብዙ ስደተኞችን መኪናው ውስጥ አንድ ላይ በማጨቅ ለተጓዦቹ እግጅ አስገቻሪና አደገኛ ያደርጉታል።
በረሃውን የሚያቋርጡ ኢትዮጵያውያን ስደተኞች ለዚህ አሰቃቂ ጥቃት ብቻ አይደለም የሚጋለጡት ፤ ህገወጥ አዘዋዋሪዎች ወደ መዳረሻቸው እንዲያደርሳቸው ሳይሆን ለማፈንና ገንዘብ ለመቀበልም ያመቻቻሉ። በዚህ ጉዞ ወደ አውሮፓ ለመድረስ ኢትዮጵያውያን ብዙ ጊዜ ችግር አጋጥሟቸዋል።
ሰሃራ በሃራ ለሚሻገሩ ኢትዮጵያውን ስደተኞች ለጨቃኝ የአሸጋጋሪዎች አያያዝ ብቻ ሳይሆኑ በአሸጋጋሪዎች የሚፈፀም አፈናም ሁሉ ግዜ የተጋለጡ ናቸው፡፡ቁጥራቸው የማይናቅ ኢትዮጵያውያን ሰደተኞች በተደጋጋሚ ግዜ በአሸጋጋሪዎች ታፈነው ማስለቀቅያ ገንዘብ እንዲከፍሉ ተገድደዋል፡፡
ስደተኞች በየጊዜው በሰሃራ በረሃ በጉዞ ላይ የሞቱ ሰዎች እንዳሉ ይናገራሉ። በመቶዎች የሚቆጠሩ ሬሳዎች በበረሃው ውስጥ ወድቀው እንደሚገኙ ለመንግስት ዘገባዎች ይቀርባሉ። በሜዲተራንያን ባህር ከሚሞቱ ሰዎች ህገወጥ ስደተኞች በሰሃራ በረሃ ውስጥ የሚሞቱት እንደሚበዙ ይገመታል።
በሜዲትራንያን ባህር በኩል በ 2018 እ.ኤ.አ ብቻ ከ 2300 ስደተኖች በላይ ወደ ኤውሮጳ ለመድረስ በባህር ህይውታቸው እንደአለፉ ወይ ደግሞ ደብዛቸው እንደጠፋ አህጉራዊ የስደተኞች ድርጅት ሪፖርት ያሰረዳል፡፡ ሰለ የባህር ጉዞ ርዝመትና የሚጠቀምባቸው ጀልባዎች ዋስትና አሸጋጋሪዎች ለስደተኞች ሁሉ ግዜ የውሸት መረጃ ነው የሚሰጡዋቸው፡፡ ኣብዛኛው ግዜ አሸጋጋሪዎች በቀላሉ ለመስመጥ ለሚችሉ ጀልባዎች ከአቅማቸው በላይ ስደተኞች ይጭናቸዋል፡
የሊብያ ባህር ሃይል የመከላከል አቅማቸው ከግዜ ወደ ግዜ እየጠነከረ በመምጣቱ ከልብያ በሜዲትራንያን ባህር በኩል ለመሻገር ለሚያሰቡ ስደተኞች በጉዞ ላይ እያሉ፤ በጥበቃ ሃይል በተከታታይ ሲያዙና ወደ ሊብያ ሲመለሱ ይታያሉ፡፡ በ2108 እ.ኤ.አ በታናሹ 1000 ስደተኞች በሜዲትራንያን ባህር ሲሻገሩ በሊብያ ባህር ሃይሊ ጠባቂዎች ተይዘው እንዲመለሱና ወደ የአገሪቱ እስር ቤት እንዲገቡ ተደርገዋል፡፡
ከዚህ በተጨማሪ በሜዲትራንያን ባህር በህይወት አድን እየተንቀሳቀሱ የነበሩ መርከቦች እንቅስቃሴአቸው እንዲያቁሙና ከአከባቢው እንዲርቁ ስልተደረገበባህሩ ለመሻገር ለሚሞኩሩ ስደተኞች የህይወታቸው ደህንነት በከፍተና አደጋ ወድቆ ይገኛል፡፡
ስደተኞች በአሻጋጋሪያቸው የኤውሮጳ ጉዛቸው በተለይ በሊብያ ሁሉ ግዜ እየተበዘበዙና እየተጨቆኙ ናቸው፡፡ወደ ኤውሮጳ ለመሄድ ያለ ጉዞ በጣም ዋስትና ያለው፣ አጭርና ለአደጋ ያልተጋለጠ መሆኑንና ኤውሮጳ ከገቡም ወድያወኑ ጥገኝነት ሊያገኙ እንደሚችሉ አሸጋጋሪዎች ለስደተኞቹ የውሸት መረጃ ይሰጣቸዋል፡፡
አሸጋጋሪዎች ለሚወስድዋቸው ስደተኞች ያለ ፍላጎታቸው ወደ ሌሎች ወንጀለኞች ይሸጠቸዋል፡፡ ከቤተሰባቸው ገንዘብ ለመጠየቅ አፍነው ወይም ደግሞ እንደ ባርያ ሊጠቀምላቸው ማየት የተለመደ ነው፡፡ ምክንያቱም አንድ ስደተኛ አንዴ ከቤተሰቡና ጋደኞቹ ከተለየ ለተለያዩ ብዝበዛዎች የተጋለጠ መሆኑን ስለሚያውቁ
ስደተኞች ከተዋዋሉት ክፍያ ውጭ በሄዱበት የጉዞ መዳረሻ ተጨማሪ ገንዘብ እንዲከፍሉ ይጠየቃሉ፡፡ ይህ ጥያቄ ሊያሞሉ ያለቻሉና እመንገድ ላይ ገንአባቸው የጨረሹ ስደተኞች በአሸጋጋሪዎች ቁጥጥር ስር ሆነው እንደ ባርያይሰራሉ፡፡ ወንዶች እንደ ጉልበት ሰራተኞች ሴቶች ደግሞ እንደ ባርያ ለጾታዊ እርካታ ያገለግላሉ፡፡ በ 2017 እ.ኤ.አ የሲኤንኤን ዜና ማእከን በቪድዮ አሰራጭቶ ካጋለጠው በሃላ፤ በሊብያ ስደተኞች ግልፅ በሆነ ገበያ እንደ ባርያ እየተሸጡ መሆናቸው የሚያጋለጡ መረጃዎች በየግዜው ይወጣሉ፡፡
እስር ቤት እንደገቡም ታውቋል። የሰብአዊ እርዳታ ሰራተኞችና ነፍስ አድን ሰራተኞች በአከባቢው ጥናት ሲያካሂዱ የነበሩ ቦታውን ለቀው መውጣታቸውና ይህም የስደተኞች የመሸጋገር ሙከራ የባሰ ተጋላጭ እንዳደረገው ይታመናል።